[บันทึกการอ่าน] เด็กชายในชุดนอนลายทาง (The boy in the striped pyjamas)

[บันทึกการอ่าน] เด็กชายในชุดนอนลายทาง (The boy in the striped pyjamas)

เรื่อง : เด็กชายในชุดนอนลายทาง (The boy in the striped pyjamas)

ผู้แต่ง : จอห์น บอยน์ (John Boyne)

ผู้แปล : วารี ตัณฑุลากร

สำนักพิมพ์ : แพรวเยาวชน

ประเภท : หมวดวรรณกรรมเยาวชน (เขาว่าอย่างนั้นนะคะ), อิงประวัติศาสตร์, ดราม่า (อันนี้เรากล่าวเอง)

ระดับความสปอยล์ : น้อยมาก มีกล่าวถึงบทสนทนานิดหน่อย ไม่ส่งผลต่อจุดสำคัญของเรื่องค่ะ

* หมายเหตุ ข้อความต่อไปนี้ล้วนเป็นความเห็นส่วนตัวทั้งสิ้น ไม่กล้าเรียกว่ารีวิว ไม่มีหลักวิชาการใดรองรับ ขอถือเป็นบันทึกการอ่าน มาเล่าเก็บไว้ และหากช่วยในการตัดสินใจเลือกอ่าน จะยินดีเป็นอย่างยิ่งค่ะ *

งดงาม บริสุทธิ์ และโหดร้าย ß ขอมอบคำจำกัดความแบบสั้น ๆ ของเรื่องไว้ดังนี้

เราอาจคุ้นเคยกับเรื่องของสงครามที่ถ่ายทอดผ่านตัวละครผู้ใหญ่ มุมมองของคนที่ถูกโลกกล่อมเกลา หล่อหลอมให้จิตใจแห่งวัยเยาว์บิดเบี้ยวไปทางใดทางหนึ่งเมื่อเติบโตขึ้น แต่เรื่องนี้พาเราค้นพบความจริงไปทีละอย่างพร้อมกับบรูโน เด็กชายวัยเก้าขวบชาวเยอรมัน โดยมีฉากหลังอยู่ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง

บรูโนใช้ชีวิตอย่างมีความสุข มีพ่อแม่ มีพี่สาวที่เจ้าตัวบอกว่าเป็นยายเกินเยียวยา มีบ้าน มีคุณปู่คุณย่าอาศัยในละแวกเดียวกัน มีเพื่อนที่รักสุดชีวิตสามคน แต่แล้ววันหนึ่ง ชีวิตเช่นนั้นก็มีอันต้องเปลี่ยนไปกะทันหัน เนื่องจากงานอันยิ่งใหญ่และทรงเกียรติของพ่อ ครอบครัวต้องย้ายไปประจำอยู่ค่าย(ที่บรูโนเรียกว่า)เอาท์วิธ สถานที่ซึ่งสภาพแวดล้อมต่างไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง บ้านเล็กลง เพื่อนบ้านหายไป ไม่มีร้านกาแฟ ไม่มีตลาด เพื่อนที่รักสุดชีวิตคงจะไม่ได้เจอกันอีกเร็ว ๆ นี้แน่นอน ไม่มีใครให้เล่นด้วย มีแต่ทหารเดินเข้าออกบ้านประหนึ่งเป็นบ้านตัวเอง

จากริมหน้าต่างห้อง เขาสามารถมองเห็นรั้วสูงใหญ่ที่มีลวดหนาวขดโต ๆ พันต่อกันเป็นวงทอดยาวไปไกลสุดตา อีกฝั่งรั้วนั้นมีผู้คนในชุดนอนลายทางอยู่มากมาย บรูโนค้นพบสิ่งใหม่ ในวันหนึ่งที่เขานึกขึ้นได้ ว่าตัวเองเคยชื่นชอบการออกสำรวจเพียงใด

ไกลจากตัวบ้านออกไป ที่ริมรั้วลวดหนามนั้น...มิตรภาพของเด็กชายสองคน บรูโน และชมูเอลเด็กชายชาวยิว ได้เริ่มต้นขึ้นด้วยถ้อยคำเรียบง่าย

“สวัสดี” บรูโนทัก

“สวัสดี” เด็กชายคนนั้นตอบ

แน่นอน มุมมองของเด็กย่อมต่างออกไป ในคืนวันที่หัวใจยังใสบริสุทธิ์ ความโหดร้ายของสงครามถูกถ่ายทอดผ่านความไร้เดียงสา เสน่ห์อันเด่นชัดอย่างหนึ่งคือความขัดแย้งในเรื่อง เหมือนกระดาษขาวขับสีหมึกดำที่ย้อมอยู่ให้ชัดเจนขึ้น ลึกล้ำขึ้น สู่จุดจบที่ขมขื่น แต่ยังคงความงดงามของวัยเยาว์ แม้อยู่ท่ามกลางความโหดร้ายยิ่งยวดที่ครั้งหนึ่งมนุษย์เคยก่อให้เกิดแก่เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน

ไม่ว่าจะความปวดร้าวของผู้ใหญ่ หรือความไร้เดียงสาของเด็ก เราต่างแบกรับความทุกข์โศกของสงครามไว้ แม้เป็นในรูปแบบที่แตกต่าง แต่ผลลัพธ์ไม่ผิดแผกกันนัก

“ผมก็แค่พูดไปตามที่ผมรู้สึก ผมพูดได้ไม่ใช่หรือ?”

“ไม่ค่ะ ไม่ได้”

“ผมพูดตามที่รู้สึกไม่ได้หรือ”

“ไม่ได้ค่ะ”ท

นั่นเป็นบทสนทนาช่วงหนึ่งระหว่างบรูโนและมาเรียผู้เป็นสาวใช้ของบ้าน

หากเรามองจากมุมมองของตัวละครผู้ใหญ่ อย่างเช่นมาเรีย พ่อแม่ของบรูโน หรือพาเวล คนรับใช้ที่โต๊ะอาหาร เราเห็นความโหดร้ายของโลกในรูปแบบหนึ่ง แต่เมื่อมองผ่านสายตาเด็กน้อย (หรืออย่างที่เจ้าตัวอยากให้เรียกเขาว่า ‘หนุ่มน้อย’ มากกว่า) อย่างบรูโน เราเห็นความทุกข์โศกในอีกลักษณะ เราเห็นความอัดอั้น ความเคลือบแคลงสงสัยต่อโลกที่พลิกกลับหน้ามือเป็นหลังมือ และสิ่งเหล่านั้นคล้ายจะไม่มีวันคลี่คลาย

อีกทางหนึ่ง หากเรามองผ่านสายตาของชมูเอล โลกนี้คงโหดร้ายเหลือทน ทั้งยังเป็นความโหดร้ายที่แสนอ้างว้าง อาจกล่าวเช่นนั้น ก่อนเขาจะได้เจอกับบรูโนที่ริมรั้วลวดหนาม รั้วที่กั้นระหว่างคน และคน...ที่พี่สาวของบรูโนพูดไว้ตอนหนึ่งว่าคนพวกนั้นไม่ใช่คนหรอก...

“เราเป็นฝ่ายตรงข้าม” เธอบอก

“ยิวไม่ชอบฝ่ายตรงข้ามหรือ” บรูโนถาม

“ไม่ใช่ เราต่างหากไม่ชอบเขา”

“แล้วทำไมเราไม่ชอบเขาล่ะ”

“เพราะเขาเป็นยิว”

แม้เวลาจะล่วงผ่านมานานแล้ว แต่คงไม่อาจปฏิเสธได้ว่าความคิดในลักษณะนี้ ยังคงฝังรากอยู่ในเบื้องลึกเบื้องหลังของจิตใจมนุษย์เรื่อยมา เพียงแต่ลึกลับซ่อนเร้นยิ่งขึ้น และถูกถ่ายทอดแยบยลผ่านการกระทำให้ร้ายฝ่าย(ที่เราเรียกว่า)ตรงข้าม เพียงแต่เป็นสงครามในรูปแบบที่แตกต่าง

หวังว่าเราจะไม่ต้องพบเจอกับรั้วเช่นนั้นอีก

เป็นวรรณกรรมที่กินใจในรอบหลาย ๆ ปีที่ผ่าน นึกไม่ออกว่าเคยร้องไห้ถึงกับสะอื้นออกมาจริง ๆ ให้หนังสือเรื่องไหนมาก่อนหรือเปล่า ยกขึ้นหิ้งไว้อีกเรื่องเลยทีเดียว ชอบมากกกกกกกกกกกกค่ะ ชอบทั้งที่ร้าวราน

หนังสือดีมากจริง ๆ อวยแบบอวยมาก ถ้าให้เทียบระหว่างเรื่องนี้กับ ‘พ่อกับผมและบางสิ่งที่หายไปในสงคราม’ ของจอห์น บอยน์ เช่นกัน (และเรื่องนั้นก็ชอบมาก ๆ เช่นกัน) ขอให้คะแนนความตราตรึงใจเรื่องนี้มากกว่านิดหน่อย

//เรามักจะรักเป็นพิเศษกับหนังสือที่อ่านจบแล้วทิ้งความรู้สึก (ในแง่ใด ๆ) ไว้ในใจหลังอ่านจบน่ะค่ะ TwT

อนึ่ง วรรณกรรมเรื่องนี้ มีทำเป็นภาพยนตร์ด้วย เมื่อปี 2008 คิดว่าน่าจะรู้กันเกือบหมดแล้ว (ซึ่งเรายังไม่ได้ดู แต่ไปกดดูตอนท้าย ๆ ใน youtube แล้ว) เด็กน้อยที่แสดงเป็นตัวเอกทั้งสองน่ารักมาก ๆ เลย ;///; สามารถหาดูได้เต็มเรื่องใน youtube เลยค่ะ

- คุณแมวสามตา -